Paluch koślawy, potocznie nazywany haluksem, to jedna z najczęstszych deformacji stopy. Charakteryzuje się bocznym odchyleniem dużego palca oraz wystawaniem głowy pierwszej kości śródstopia, co prowadzi do bólu i trudności w chodzeniu. W wielu przypadkach nieleczony paluch koślawy może się pogłębiać, powodując dodatkowe problemy ortopedyczne. W tym artykule omówimy przyczyny, objawy oraz skuteczne metody leczenia, w tym operację palucha koślawego.
Czym jest paluch koślawy?
Paluch koślawy to deformacja pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego, w której duży palec stopy odchyla się w kierunku pozostałych palców. Jednocześnie pierwsza kość śródstopia przesuwa się w przeciwnym kierunku, co skutkuje uwypukleniem stawu i tworzeniem się bolesnego zgrubienia. Choroba rozwija się stopniowo i może prowadzić do stanów zapalnych oraz problemów z doborem obuwia.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Paluch koślawy może mieć podłoże genetyczne lub wynikać z czynników zewnętrznych. Najczęstsze przyczyny to:
-
Predyspozycje genetyczne – dziedziczne skłonności do deformacji stóp,
-
Noszenie nieodpowiedniego obuwia – wąskie buty, wysokie obcasy,
-
Nieprawidłowa biomechanika chodu – płaskostopie, nadmierna pronacja,
-
Przewlekłe przeciążenia – długotrwałe stanie, intensywna aktywność fizyczna,
-
Choroby reumatyczne – np. reumatoidalne zapalenie stawów,
-
Osłabienie struktur mięśniowo-więzadłowych – spowodowane wiekiem lub chorobami genetycznymi tkanek miękkich.
Więcej o paluchu koślawym pod adresem: cmmedicum.com/ortopedia/chirurg-stopy/haluksy/
Objawy palucha koślawego
Objawy palucha koślawego nasilają się wraz z postępem deformacji. Najczęściej obserwowane dolegliwości to:
-
Ból i obrzęk w okolicy dużego palca,
-
Trudności w dopasowaniu obuwia z powodu poszerzenia przodostopia,
-
Zaczerwienienie i stan zapalny w miejscu wystającej kości,
-
Stopniowe skrzywienie palucha i nacisk na sąsiednie palce,
-
Powstawanie modzeli i nagniotków na stopie,
-
Ograniczenie ruchomości stawu śródstopno-paliczkowego.
Diagnostyka
Diagnostyka palucha koślawego opiera się na:
-
Badaniu klinicznym – ocena deformacji, zakresu ruchu i ewentualnego bólu,
-
Badaniach obrazowych – RTG stopy w różnych projekcjach pozwala określić stopień zaawansowania choroby.
Metody leczenia
Leczenie zachowawcze
W początkowej fazie palucha koślawego można zastosować metody nieinwazyjne:
-
Zmiana obuwia – noszenie butów z szerokim przodem, unikanie wysokich obcasów,
-
Wkładki ortopedyczne – poprawiają biomechanikę chodu i redukują przeciążenia,
-
Ćwiczenia i fizjoterapia – wzmacnianie mięśni stopy, poprawa ruchomości stawu,
-
Farmakoterapia – stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych,
Operacja palucha koślawego
Jeśli metody zachowawcze nie przynoszą poprawy, konieczna może być operacja palucha koślawego. Do najczęściej stosowanych zabiegów należą:
-
Osteotomia – przecięcie i ustawienie kości w prawidłowej pozycji,
-
Artrodeza – usztywnienie stawu w optymalnym ustawieniu,
-
Operacja miniinwazyjna – małe nacięcia i mniejszy okres rekonwalescencji.
Czas powrotu do pełnej aktywności po operacji palucha koślawego wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy, w zależności od metody i indywidualnych predyspozycji pacjenta.
Profilaktyka – jak zapobiegać paluchowi koślawemu?
Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju palucha koślawego, warto:
-
Nosić wygodne obuwie – unikać butów na wysokim obcasie i z wąskimi noskami,
-
Stosować ćwiczenia wzmacniające – regularne wzmacnianie mięśni stóp,
-
Kontrolować wagę – nadmierna masa ciała zwiększa ryzyko deformacji,
-
Regularnie monitorować stan stóp i reagować na pierwsze objawy.
Podsumowanie
Paluch koślawy to powszechna deformacja stopy, która może powodować ból i ograniczenie ruchomości. Wczesne wdrożenie leczenia zachowawczego może opóźnić postęp choroby i zmniejszyć dolegliwości. W przypadkach zaawansowanych operacja palucha koślawego jest skuteczną metodą przywracającą prawidłową funkcję stopy. Jeśli zauważasz u siebie objawy tej deformacji, warto skonsultować się ze specjalistą, aby dobrać najlepszą metodę leczenia i uniknąć dalszych powikłań.
